İçindekiler:
Kolon Kanseri Nedir?
Kolon kanseri kalın bağırsakta gelişen kötü huylu olan ve tedavi edilmezse ölümcül olabilen bir hastalıktır. Kolon Kanseri tüm kanserlerde erkeklerde 3. ve kadınlarda ise 2. sıklıkta görülen kanserlerdir.
- Genellikle sinsi bir seyri vardır.
- Özellikle rektal kanama şikayetinin hemoroide bağlanıp endoskopik muayenenin ihmal edilmesi durumunda hastalık ancak ileri evrelerinde tanınabilmektedir.
- En çok 50-75 yaşları arasında görülür.
- Kanser en çok sol kolonda yerleşir.
Kolon Kanseri Nedenleri
Kolon kanseri insanda en sık görülen kanserlerdendir. Erkek ve kadında benzer sıklıkta görülür. Toplumun modernliği artıkça kolon kanseri gelişme sıklığı da artmaktadır. Batılı toplumlarda doğulu toplumlara oranla kolon kanseri daha sık görülür. Bunun bir sebebi de endüstriyel beslenmedir. Akdeniz toplumlarında yeşillik / fiber tüketimi daha fazla olduğu için kısmen de olsa kolon kanseri sıklığı azalmaktadır.
Kolon Kanseri Belirtileri
Kolon kanserinin birçok belirtisi vardır. Bu belirtiler kolon kanserinin yerleşim yerine göre değişiklik gösterebilir. Sağ kolonda yerleşen kanserlerde gizli kanama, kansızlık ve kilo kaybı gibi bulgular ön plandadır. Sol kolonda yerleşen kanserlerde; karında şişlik, dışkılama değişikliği, rektal kanama gibi bulgulara gelişebilir. Rektum kanserinde ise rektal kanama ve dışkıda şekil değişikliği ön plandadır.
- Sol kolon tutulumunda ileus bulguları (bağırsak tıkanması) gelişebilir.
- Her düzeyde tümörlerde makattan kanama ve kansızlık (anemi) şikayeti olabilir.
Kolon Kanseri Tanısı
Kolon kanserini düşündüren en basit tetkik dışkıda gizli kan pozitifliğidir. İlerlemiş kanserler tomografi ve ultrason gibi tetkiklerde de görülebilir. Ancak kesin tanı kolonoskopi ile konulur.
- Erken tanı ile sağ kalım oranı artırılmıştır.
- Özellikle 40 yaş üzeri makattan kanama şikayeti olanların öncelikle kanser olmadığı kanıtlanmalıdır. Bu hastalara kalın bağırsak grafileri veya kolonoskopi yapılmalıdır (kalın bağırsağın kamera ile izlenmesi).
- Kanser tarayan laboratuvar testlerinden (ca19-9, cea) yararlanılabilir.
- Hastanın ve hastalığın durumuna göre tomografi ve ultrasonografi tanı için kullanılabilir.
- Tedavisi yapılırken hastalığın yerleşimine göre kalın bağırsağın bir bölümü geride tümör dokusu kalmayacak şekilde çıkartılır.
- Kolon kanseri tedavisi yapılırken hastalığın yerleşimine göre kalın bağırsağın bir bölümü geride tümör dokusu kalmayacak şekilde çıkartılır.
Kolon Kanseri Evreleri
Kolon kanseri evrelemesinde biz TNM sınıflamasını kullanıyoruz, kanserin bağırsakta derinliği, lenf bezlerini tutması ve diğer organlara yayılmasını içeren bir sınıflamadır. Evre IV dediğimiz durumda kanser diğer organlara da yayılmış demektir ve cerrahi tedaviden fayda görmesi azalır. Kolon kanseri için ameliyat olunabilir evrede olmak bir şanstır.
Kolon Kanseri Tedavisi
Sadece kolonda sınırlı olan kanserler beklenmeden ameliyat edilmelidir. Rektum kanseri için bu durum biraz farklılık gösterir, ameliyat öncesi hastanın klinik durumuna ve hastalığın evresine göre radyoterapi & kemoterapi uygulaması yapılabilir. Kolon kanseri hastalığının erken evrede (polip evresinde) endoskopik olarak tanınması durumunda ameliyat gerekmeksizin endoskopik olarak sağlanabilir.
Kalın bağırsak kanserleri en çok karaciğere yayılır, karaciğerdeki yayılım sınırlı ise (karaciğerin bir lobunu tutmuş ve 5’den az ise) ameliyata karaciğer rezeksiyonu da eklenir (hastalıklı kısmın çıkarılması). Hastalığın durumuna göre hastaya ameliyat sonrası kemoterapi gerekebilir.
Rektum kanserlerinde uyguladığımız ameliyat öncesi radyoterapi ile hem ameliyat sonrası tam tedavi (kür) oranı artmakta hem de stoma (bağırsağın karına ağızlaştırılması) gereksinimi çok azalmaktadır. Rektum kanserlerinde uyguladığımız total mezorektal eksizyon (bağırsak lenfatiklerinin tümüyle ve sistematik bir tarzda eksizyonu) yöntemi ile uzun vadede tümör eradikasyonu ve uzun yaşam sürelerine ulaşılabilmektedir.
Kolon uzun bir organdır ve karın içini bir otoyol gibi baştan aşağı kat eder. Kolon kanserinin yerleştiği yere göre tedaviye başlangıç değişebilir. Rektum kolonun son 10-12cm’lik kısmıdır. Genelde rektum kanserlerinde ameliyat öncesi radyoterapi ve veya eş zamanlı kemoterapi uygulaması yapılmaktadır. Yine rektum kanserlerinde hastalığın evresine göre lokal eksizyonlar yapılabilir. Kolonun geri kalan kısımlarında kolonda sınırlı hastalıklarda ilk tercih onkolojik cerrahi yöntemlerle hastalıklı kolon bölümünün alınmasıdır.
Kolon Kanseri Ameliyatı
Kolon kanseri ameliyatı hastanın anestezi değerlendirilmesi sonrasında hasta için en uygun yöntem seçilmelidir. Her hastaya aynı yöntem uygulaması çok doğru olmaz, hastanın yaşı, klinik kondisyonu ve cerrahın deneyimine göre cerrahi teknik seçilmelidir. Ben ve ekibim uygun vakalarda robotik cerrahiyi, laparoskopik cerrahiyi ve açık cerrahiyi yıllardır başarılı bir şekilde uygulamaktayız. Bazı özel durumlarda da rektum kanserinin torbasız şekilde cerrahi tedavisini yapmaktayız.
Robotik cerrahi kolon kanseri tedavisinde uygulama olarak tercih edilebilir ve bu konuda deneyim çok önemlidir. 2012 yılından itibaren kolon ve rektum kanserini uygun hastalarda robotik cerrahi ile kolon kanseri tedavisi yapmaktayım.
Hastaların en sık sorduğu ve çekindiği konu ameliyatta torba açılıp açılmasıdır. Torba açılması yani kolostomi dediğimiz durum; dışkının karın dışına ağızlaştırılmış kalın bağırsaktan gelmesi durumudur. Tecrübeli hekimlerin ameliyatlarında ve uygun düzeyde hastalıkta kolostomi açılması gideren azalmaktadır. Kolostomi durumu genelde aşağı yerleşimli rektum kanserleri için uygulanan ameliyatlarda yapılmaktadır. Bu tip hastalar için dahi kolostomi açılmadan yapılan ileri cerrahi yöntemler tarafımızca uygulanmaktadır.
Her türlü çabaya, tekniğe ve beceriye rağmen bazı hastalarda kolostomi açılması gerekebilir. Kolostomi ile yaşam bir süre sonra her hasta için normalleşebilmektedir. Unutulmamalıdır ki kolostomi sadece kolon kanseri için açılmaz, çocukluk çağından yaşamının son anına kadar kolostomi ile yaşayan birçok insan olmuştur ve olacaktır.
Kolon Kanseri Genetik İlişkisi
Genetik faktörlerinde kolon kanseri gelişiminde önemli etkileri vardır. Ailesinde kolon kanseri olma kişilerde kolon kanseri gelişme riski artar. Bazı genetik geçişli hastalıklarda örneğin FAP, Lynch sendromunda artmış klon kanseri riski vardır. Hemen hemen her zaman kolon kanseri poliplerden gelişir. Bir polibin kansere dönüşmesi yaklaşık 5 yıl alabilmektedir. Bu nedenle tarama amaçlı kolonoskopi ile tespit edilen poliplerin çıkarılması ile kolon kanserinin önüne geçilebilir. Gaitada gizli kan testi en kolay kolon kanseri tarama yöntemidir.
Kolon Kanserinden Korunma
Kolon kanserinden korunmanın temel basit ilkeleri şunlardır; diyette fiber tüketmek (yeşillik), yoğurt (günlük kalsiyum almak) yemek, düzenli kolon kanseri taramasını yaptırmak, sigara tüketimini kesmek/azaltmak, özellikle kırmızı et ve işlenmiş et tüketimini azaltmak olarak sıralanabilir.
Kolon kanseri kalın bağırsaktan gelişir. Kalın bağırsak, karın sağ alt kadranından başlayıp anüste sonlanan uzun bir organdır. Kalın bağırsağın son kısmına rektum denir ve buradan gelişen kansere rektum kanseri denmektedir. Kolon kanseri için en öneli risk faktörü ileri yaş, genetik-ailevi faktörler ve diyet gibi çevresel faktörlerdir. Kolon kanseri ölümcül bir kanserdir. Kadın ve erkekte benzer sıklıkta görülür ve her iki cinste en sık görülen kanserlerden biridir.
Kolon kanserinin tedavisi şu şekildedir; cerrahi olarak hastalığın yerleştiği kolon bölümünün çıkartılması ve sonrasında hastalığın evresine göre ihtiyaç var ise kemoterapi tedavisi ile tedavinin tamamlanmasıdır. Rektum kanserinde ise genellikle öncelikle radyoterapi ve sonrasında cerrahi olarak hastalıklı rektum bölümünün çıkartılmasını içerir. Bazı hastalarda kanserin yerleşim yerine göre kalıcı kolostomi (torba) açılması gerekebilir. Bizim cerrahi tecrübemizin gelişmiş teknolojik cihaz kullanımı ile bütünleşmesi sayesinde kalıcı torbaya mecburiyet son derece azalmıştır.
Bu sorunun cevabını bulabilmek için öncelikle kolon kanserinin nedenlerine bakalım. Bu nedenlerin bazılarını mesela ailevi etki, genetik gibi risk faktörlerini değiştiremezken diyet etkileri gibi bazı risk faktörlerini kontrol edebiliriz. Kolon kanserlerinin hepsi poliplerden gelişir. Neoplastik (kansere dönüşen) polipin gelişimi ve bundan kanser gelişmesi yaklaşık 5-10 yıllık bir süre gerektirmektedir. Yani kolon kanseri aylar içinde gelişmez yıllara ihtiyacı vardır. Bu nedenle poliplerin kansere dönüşmeden tespit edilmesi ve çıkartılması kolon kanserinden korunmanın en etkili yöntemidir.
50 yaşından itibaren kolonoskopi kontrolünün yapılması ve varsa poliplerin temizlenmesi kolon kanserinden korunmanın temel basamağıdır. Dışkıda kan görülmesi de kolon kanseri açısından bir belirteç olabilir. Kolon kanserlerinin çoğunluğu ailevi bir bağlantıya sahip değildir. Ailesinde özellikle birinci derece akrabalarında kolon kanseri olanlar ve ayrıca bu kanserler akrabalarında 50 yaşından önce ortaya çıkmış kişiler kolon kanseri açısında risk altındadır.
Ailesinde kolon kanseri olan kişiler, en genç yaşta kolon kanseri olan birinci derece akrabasından 10 yıl daha erken yaş da kolonoskopik kontrol yaptırarak kolon kanserinden korunabilirler. FAP gibi kansere dönüşen kolon polipi yapan genetik hastalıklarda kalın bağırsağın alınması ile kanser gelişimi engellenebilir.
Kolon kanserinin bir diğer sebebi ise diyette fiber yani yeşillik (lif) tüketiminin yetersiz olmasıdır. Yine kırmızı et ve işlenmiş et (sucuk, salam, sosis vb.) tüketiminin fazla olması da kolon kanserine sebep olabilmektedir. Bu nedenle özelikle öğle ve akşam yemeklerinde zeytin yağlı salata tüketimi kolon kanserinden korunmak için önemlidir.
Yenilen yeşillik (lif/fiber) kansere sebep olabilecek kanserojen maddeleri dışkı içine hapseder ve kolon hücreleriyle olan temasını azaltarak koruyucu etki oluşturur. Yine yapılan çalışmalar günlük kalsiyum tüketiminin düzenli olduğu kişilerde kolon kanserinin daha az geliştiğini göstermiştir. Günlük özellikle öğle ve akşam yemeklerinde 2 yemek kaşığı yoğurt tüketimi sizi kolon kanserinden koruyacaktır.
Günümüz hastalıklarının en önemli sebeplerinden biri olan endüstriyel beslenme kolon kanseri içinde bir risk oluşturmaktadır. Diyetimizde olabildiğince doğal ürünlerin olması, işlenmiş et tüketimin azaltılması, kırmızı et tüketiminin azaltılması ve günlük taze yeşillik tüketilmesi kolon kanserinin önlemesi için kolaylıkla uygulayabileceğimiz önlemlerdir.
Kolon kanseri poliplerden gelişir, poliplerin tespiti ve temizlenmesi ile kolon kanserinden korunulabilir ve bu kolonoskopi ile mümkündür. Sağlık Bakanlığımızın ve Dünya Sağlık Örgütünün (WHO) önerisi ile ülkemizde kolon kanseri tarama programı yapılmaktadır. Bu programa göre kolon kanserinden korunmak için herkesin 50 yaşında ilk kolonoskopisini yaptırması önerilir.
Kolon Kanseri Yaygınlaşıyor Mu?
Kolon (kalın bağırsak) sindirim sisteminin önemli bir organıdır. Kolon besinlerin sindirilmesi sonrasında kendisine iletilen yoğun sıvı içerikli içeriğin sıvısının tekrar emilerek kana geçmesini sağlar. İnce bağırsak gelen bu sıvı oranı yüksek içerik uzun süre kolonda kalır. Bu nedenle besinlerdeki toksik ve kanserojen maddelere kolon hücreleri uzun süre maruz kalabilir. Son yıllarda özellikle gençlerde kolon kanserinin yaygınlaşmasının görülme yaşının daha genç yaşlara inmesinin olası sebepleri bu nedenlere bağlıdır.
Tarım ilaçları ve endüstriyel gıdalardaki koruyucu maddeler kolon kanseri gelişimini katkı sağlamaktadırlar. Usulüne uygun kullanılmayan tarım ilaçları besinlerle alındığında kolon hücrelerini etkilemektedir, uzun süre bu kimyasallara maruz kalınması kanser gelişimi açısından risk yaratmaktadır. Aşırı fastfood tüketimi ve endüstriyel gıda tüketimlerinde tüm sindirim sistemi kanserlerini arttırdığı gibi kolon kanseri riskini de artırmaktadır. Kolon kanserlerinin yaklaşık %10’u genetik geçişlidir. Ailede kolon kanseri tanısının çok olması kişiyi genetik kolon kanseri yönünde uyarmalıdır.
Kolon kanseri ile ilgili tutulan istatiksel veriler göstermektedir ki; görülme sıklığı giderek artma eğiliminde ve ayrıca görülme yaşı da giderek genç yaşlara inme eğilimindedir. Bu eğilim gelecek zaman içinde de düzelme göstermeyerek daha da yaygınlaşma trendi gösterebilir. Çünkü endüstriyel beslenmenin yaygınlaşma durumu göz önüne alındığında ve diyet alışkanlıklarında değişimin kısa sürede olamayacağı var sayıldığında istatistik bilimi kolon kanserinin artma eğilimi göstereceğini bize anlatmaktadır.
Toplum sağlığı açısından alınacak önlemler hastalığın engellenmesinde veya erken teşhisinde çok önemlidir. Öncelikle her yılın Mart ayında kolon kanseri farkındalık ayı ile hastalık anlatılmaktadır. Yine 50 yaş üstü her bireyin kolon kanseri tarama programına alınması ve gerekli görülenlere kolonoskopi yapılması hastalığın erken teşhisi ve kanser gelişmeden önlenmesi açısında son derece önemlidir.
Kolon Kanserinde Bitkisel Kür Kullanımı
Kolon kanserin de bize sık gelen sorulardan biri olan bitki kürü kullanımının hastalığı söküp atacağı yönündeki inanışın nasıl gerçekten uzak bir hayal ürünü olduğunu anlatmadan önce kolon kanserinden biraz bahsedelim. Kolon kanseri insanlarda en sık görülen kanser türlerindendir. Kadın ve erkekte nerdeyse eşit oranlarda görülür. Kolon kalın barsak olarak bildiğimiz organdır.
Kolon kanseri de kalın bağırsaktan gelişen kanserdir. Büyük %70-80’i kişide ilk kez ortaya çıkar ve aile bağlantısı yoktur. Kolon kanseri bir günde bir iki ayda gelişen bir kanser değildir. Tüm kanserler gibi gelişme süreci vardır. Kolon kanserinin normal sağlıklı bir hücreden farklılaşması ve kanserin gelişmesi yaklaşık 10 yılı bulmaktadır. Bir polibin kanserleşmeye başlaması da yaklaşık 5 yıldır denebilir. Bu nedenle kolonoskopi hastalığın erken tanısında ve cerrahisiz gerektirmeden tedavisinde son derece etkindir.
Kolon kanseri genetik olarak en iyi anlaşılmış kanserlerden biridir. Çok uzun zamandır üzerinde çalışmalar yapılmış ve genetik olarak DNA düzeyinde çok iyi anlaşılmış kanserdir. Burada bu ayrıntılara girmeyeceğiz belki başka bir yazıda size anlaşılır bir şekilde anlatmaya çalışırım.
Hücrelerin DNA’sında başlayan bu bozulmanın bazı bitkilerle oluşturulan kürler/çaylar ile tedavi edilebileceği tamamen gerçek dışıdır. Kolon kanserinin tedavisi cerrahi olarak hastalıklı bölgenin çıkarılması ve patoloji sonucuna göre gerekiyorsa modern kemoterapidir. İnsan psikolojik olarak her zaman hastalığı inkar etme kabullenmeme eğilimindedir.
Bu nedenle de bu denli ciddi bir hastalığı basit yöntemlerle çözülebileceğine inanmak ister. Hastalığı kabullenme duygusu her zaman daha sonra gelecektir. Yirmi üç yıllık mesleki hayatımda hastalığı inkar eden hastalarda veya bitkisel kürlere yönelip iyileştiğini zanneden hastaların dramatik sonlarına şahit oldum. Bunların en dramatikleri ise cerrahi tedaviyle gerçekten iyileşebilecekken ve kür olabilecekken bu tip umut tacirlerinin elinde ileri evre hastalığa gelip cerrahi şansını da kaybeden hastalardır.
Kolon Kanseri S.S.S.
Kolon Kanseri Mi Oldum?
Dışkıda kan gören herkes kolon kanseri mi oldum diye düşünmelidir. Biraz abartıyor gibi görünsek de, kolon kanseri topluda sık görülen kanser türlerinden biri olduğunu unutmamalıyız. Evet dışkıda kan görülmesi veya dışkılama sırasında kanama kolon kanserinin en yaygın bulgularından biri. Özellikle 40 yaşlardan sonra bu belirtinin olması kanser açısından çok önemli. Kilo kaybı ve dışkılamam kalibrasyonunda ve şeklinde değişikliklerde kolon kanserinin başka önemli bulgularıdır. Sizde bu bulgular var ise bir hekime muayene olmanızı ve gerekli tetkikleri yaptırmanızı öneririm. Yarıca 50 yaşından itibaren kolonoskopik kontrolünüzü yaptırmayı unutmayın.
Kolon Kanserinde Kemoterapi Ne Kadar Sürer?
Kolon kanserinde kemoterapi onkoloji konsültasyonu ve nihai patolojiye göre planlamaktayız. Her hasta için bu durum farklılık gösterir. İlaçların seçimi ve uygulama süreleri hastanın yaşına, kalbinin ve diğer organlarının durumuna göre değişiklik arz edebilir.
Kolon Kanseri Öldürür Mü?
Kolon kanseri son derece ölümcül bir hastalıktır. Uygun tedavi edilmeyen hastalarda veya ileri evre hastalarda ölümcül seyredebilir. Kolon kanserine bağlı tıkanmalarda karın içine delinme ve ani ölümlere de yol açabilir.
Kolon Kanseri Olan Bir Kişi Ne Kadar Yaşar?
Yaşam süresi hastalığın evresine göre değildir, biz yaşam süresini genelde 5 yıllık sağ kalım olarak veririz. Uygun tedavi edilmiş evre I hastalıkta 5 yıllık sağ kalım %90’dır. Evre IV kötü prognozlu hastalıkta 5 yıllık sağ kalım yaklaşık %5’dir.
Kolon Kanseri Ne Kadar Sürede Oluşur?
Tüm kolon kanserleri poliplerden gelişir. Bir polibin gelişmesi yaklaşık 5 yıl alırken polipten kansere dönüşümde yaklaşık 5 yıl almaktadır.
Kolon Kanseri Nasıl Görülür?
